Zirai donun Niğde'ye zararı dudak uçuklatacak!

Niğde’de son günlerde yaşanan ve tarihin en büyük zirai don olaylarından biri olarak kayda geçen felaket sonrası, sivil toplum kuruluşları ortak bir basın açıklaması gerçekleştirdi. 

Niğde Ticaret ve Sanayi Odası (NİTSO) toplantı salonunda düzenlenen basın toplantısıyla kamuoyuna duyurulan açıklamada, zirai dondan etkilenen ürün grupları ile bu ürünlerin ekonomiye vereceği olumsuz etkileri, sayısal verilerle açıklandı. 

Niğde’de sadece elma bahçelerindeki zararın yüzde 95’lere ulaştığı belirtilen açıklamada, bu olumsuz tablonun Niğde ekonomisine vereceği zararın 200 milyon doların üzerinde olduğu ifade edildi. 

Toplantıya, Niğde Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Şevket Katırcıoğlu, Niğde Ticaret Borsası (NTB) Başkanı Zafer Uyanık, Niğde Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Başkanı Alim Yeşil, Niğde Ziraat Odası Başkanı Veli Kenar, Niğde Elma Üreticileri Birliği Başkanı Atilla Kaplan, NİTSO Meclis Başkanı Serdar Ecemiş, NTB Meclis Başkanı Haluk Çakmak ve diğer STK’ların yönetim kurulu üyeleri katıldı.

“TARİHİMİZİN EN BÜYÜK ZİRAİ DON OLAYLARINDAN BİRİNİ YAŞADIK”

Basın açıklamasını grup adına NİTSO Yönetim Kurulu Başkanı Şevket Katırcıoğlu ve Niğde Elma Üreticileri Birliği Başkanı Atilla Kaplan yaptı. Katırcıoğlu açıklamasında şu ifadeleri kullandı:

“Bildiğiniz üzere, son günlerde sıcaklığın yer yer -15 dereceye düştüğü bölgemizde, son yılların en düşük sıcaklık değerleri gözlenmiş ve tarihimizin en büyük zirai don olaylarından biri yaşanmıştır. Özellikle elma, kiraz, nektarin, kayısı ve üzüm başta olmak üzere birçok meyve dikim alanında yaşanan don, bitkisel üretimi ciddi şekilde olumsuz etkilemiştir.” 

Katırcıoğlu, üreticilerin emeklerinin zayi olduğunu vurgulayarak, üretimin devamlılığı için acil destek gerektiğini dile getirdi: “Üreticilerimizin büyük emek ve özveriyle yetiştirdiği ürünlerin zarar görmesi hepimizi derinden üzmüştür. Bu süreçte üreticilerimizin desteklenmesi ve çiftçilerimizin yanında olunması büyük önem taşımaktadır” dedi. 

TBMM’DE ARAŞTIRMA KOMİSYONU KURULDU

Şevket Katırcıoğlu, TBMM Genel Kurulu’nda zirai don olayının etkilerinin araştırılması için Meclis Araştırma Komisyonu kurulmasının olumlu bir adım olduğunu belirtirken, çalışmaların bir an önce başlaması gerektiğine dikkat çekti. Katırcıoğlu ayrıca, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı’nın yaptığı açıklamalara değinerek, Çiftçi Kayıt Sistemi'ne (ÇKS) kayıtlı fakat zirai don sigortası olmayan üreticilerin de zararlarının karşılanacağı sözünü hatırlattı.

ÇİFTÇİLERDEN GELEN TALEPLER SIRALANDI

Katırcıoğlu, bölgedeki üreticilerden gelen talepleri şu başlıklarla sıraladı:

Doğal afetten etkilenen tüm bölgeler afet bölgesi ilan edilmelidir.

Üreticilerin kullanmış olduğu krediler, faizsiz ve en az 1 yıl süreyle ertelenmelidir.

Üretim rekoltesinin %30-40’ı kadar Türk Lirası karşılığı, 2 yıl ödemesiz ve toplam 5 yıl vadeli faizsiz kredi Ziraat Bankası aracılığıyla verilmelidir.

Don felaketinden zarar gören çiftçilere ayni yardımlar (fide, fidan, tohum, ilaç, gübre vb.) sağlanmalıdır.

Afet fonundan nakdi afet yardımı yapılmalıdır.

Özellikle küçük aile işletmeleri için çiftçi Bağ-Kur’u ve sosyal güvenlik primlerinde kolaylık sağlanmalıdır.

Sulama ve elektrik bedellerinin bir kısmı Hazine tarafından karşılanmalıdır…”

ATİLLA KAPLAN’DAN KAPSAMLI SUNUM: ZARARIN BOYUTU DEVASA

Toplantıda söz alan Niğde Elma Üreticileri Birliği Başkanı Atilla Kaplan ise, 10-15 Nisan 2025 tarihleri arasında yaşanan zirai donun etkilerini verilerle anlattı. Kaplan, sunumunda meteorolojik ve ekonomik boyutlara dikkat çekti. 

Nisan ayında 2,5 saatte 10 derece birden düşen hava sıcaklığı olayının ilk defa yaşandığına dikkati çeken Kaplan, meteorolojik kayıtların tutulmaya başlandığından bu yana en soğuk nisan ayı yaşandığını, 36 ili etkileyen bu don olayının, sadece tarımı değil, sanayi ve sosyal yaşamı da tehdit ettiğini vurguladı. 

“NİĞDE’DE YÜZDE 95 ÜRÜN KAYBI”

Niğde’de yaklaşık 600 bin ton elma üretiminin yapılmakta olduğunu belirten Kaplan, bunun 150 bin tonunun ihraç edilerek yaklaşık 150 milyon dolar gelir sağlandığını, ancak don olayı sebebiyle bu üretimin yüzde 95’i, yani 570 bin ton ürünün kaybedilmiş olduğunu vurguladı.

Elmanın bahçedeki doğrudan üretim maliyetinin 0,36 USD/kg olduğuna işaret eden Kaplan, 570 bin ton kayıpla yaklaşık 205.2 milyon dolarlık bir zararın ortaya çıktığını aktardı. Kaplan, “ Bu kayıp, Niğde’nin Gayrisafi Yurt İçi Hasılasının %10’una denk gelmekte olup, son derece ciddi bir ekonomik tehdittir” dedi.  Kaplan, zarar gören kesimin yalnızca çiftçiler değil, esnaf ve tüm ekosistem olduğunu da vurguladı.

2026’YI DA ETKİLEYECEK!

Kaplan ayrıca, don olayının sadece 2025 yılını değil, 2026 yılı elma rekoltesini de büyük ölçüde etkileyeceğini belirterek, “Çünkü elmalarda meyve gözleri genellikle iki yaşlı dallarda oluşuyor ve bu don olayı, hem bu yılın hem gelecek yılın gözlerine ciddi zarar verdi. Elma üreticilerine, gerekli destekler sağlanmazsa Çukurova’daki limon üreticileri gibi ağaçlarını sökmek zorunda kalabilir” uyarısında bulundu.

TARSİM SİGORTASINA GÜVEN AZ

Kaplan, Niğde’deki ekili dikili alanların yalnızca yüzde 23’ünün TARSİM sigortası kapsamında olduğunu belirterek, üreticilerin TARSİM’e güveninin düşük olmasından dolayı sigorta yaptırmadıklarını ifade etti. Kaplan, TARSİM’E güvenin düşük olmasının sebeplerini de şu şekilde sıraladı: “Tüm zararları karşılamaması, sigorta süreçlerinin karmaşıklığı, evrak işlemlerinin zorluğu, girdi maliyetlerinin yüksekliği gibi unsurlar yer alıyor” 

Kaplan, 2090 sayılı Tabii Afetlerden Zarar Gören Çiftçilere Yapılacak Yardımlar Hakkındaki Kanun ve 5363 sayılı Tarım Sigortaları Kanunu çerçevesinde devletin daha aktif rol alması gerektiğini söyledi.

17’inci maddede “Bu Kanun kapsamında, uygulama yılında yer alan riskler için tarım sigortası yaptırmayan üreticiler, 20.6.1977 tarihli ve 2090 sayılı Kanundan yararlanamaz” ifadelerinin yer aldığına vurgu yapan Kaplan,  “Sayın Cumhurbaşkanımızın dün bakanlar kurulu sonrası yaptığı açıklamada Çiftçi Kayıt Sistemine kayıtlı ve zirai don sigortası olmayan çiftçilerimizin zarar gören mahsullerinin üretimine  yaptıkları harcamalarının hasar oranına göre karşılanması için Tarım Bakanlığı’mız çalışmalarına başladı dedi. Sayın Cumhurbaşkanımız bu açıklamalarından dolayı saygı ve teşekkürlerimizi sunarız.

Meclis Genel Kurulu’nda, Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde tarım ürünlerinde zarara yol açan zirai don olayının etkilerinin araştırılması amacıyla verilen ortak önergenin kabul edilmesi ve üç ay süreyle görev yapacak bir araştırma komisyonunun kurulacak olması, tarım sektörümüz ve ülkemiz açısından büyük önem arz etmektedir. Meclisimize teşekkür ederiz” şeklinde konuştu. 

ELMA ÜRETİCİLERİNİN ACİL BEKLENTİLERİ NE OLACAK

Kaplan, mağduriyetin giderilmesi için alınacak önlemleri de şu şekilde sıraladı: “ Vergi ve Sigorta Primlerinin ertelenmesi işçi çıkarmalarının yapılmaması, faizsiz ve uzun vadeli kredi kullandırılması ve miktarının arttırılması, aktif kredilerin 2 yıl faizsiz olarak ertelenmesi, pandemi döneminde verilen KGF kredilerinin tarım konusunda da kullandırılması, İşletmelere ilave mazot ve gübre destekleri verilmesi, 2090 sayılı kanundan dolayı verilecek  nakdi desteklerin üretim maliyetini karşılayacak düzeyde olması, Sosyal Güvenlik kapsamı dışında kalan, günlük yevmiye ile çalışan kişilere yönelik özel destek mekanizmaları geliştirilmeli ”

DOLAYLI OLARAK ETKİLENEN SEKTÖRLER DE DESTEK KAPSAMINA ALINMALIDIR

“Soğuk hava depoları boş kalacağı için işletmelerin desteklenmesi, ekonomik istikrar ve sürdürebilirlik açısından son derece önemlidir” diyen Kaplan, sunumu şu sözlerle tamamladı:  “Paketleme fabrikalarının da desteklenmesi aynı şekilde ekonomik istikrar ve sürdürebilirlik açısından önemlidir.

Konsantre ve meyve suyu fabrikalarının destelenmesi de sürdürebilirlik açısından önemlidir.

İlaç, gübre ve diğer tarımsal girdi tedariği yapan fabrika ve kuruluşlarının desteklenmesi de sürdürebilirlik açısından önemlidir.

İhracat sözleşmesi yapmış ihracatçılarımızın da desteklenmesi.

Devletimizden bizlere gerekli destekleri sağlayacağına yürekten inanıyoruz. Bu süreçte sesimizi kamuoyuna duyuracak olan siz değerli basın mensuplarına da içtenlikle teşekkür ederiz.”