Yanık Dereceleri ve Tedavisi

Yanıkların ciddiyetinin anlaşılmasında ve tedavi yönteminin belirlenmesinde yanığın derecesine göre karar verilebilir.

Yanığa Ne İyi Gelir?
Isıya maruz kalma sonucu meydana gelen doku bozulmasına yanık denir. Genellikle sıcak su veya buhar temasıyla oluşur; sıcak katı maddelerle temas, asit/alkali gibi kimyasal maddelerle temas, elektrik akımı etkisi ya da radyasyon nedeniyle de oluşabilir.

Yanık Tedavisi Nasıl Yapılır?
Yanık tedavisi yanığın oluşma nedenine göre değişir. Yine de temel yanık tedavi yöntemleri genel olarak aynıdır. Yanıkta tedavi aslında yanık olayının gerçekleştiği anda müdahale edilmesi ile başlar. Bu müdahale hemen herkesin bildiği gibi yanan bölgenin temiz bir su ile ıslatılarak soğutulması işlemidir. Bu müdahalenin amacı ise yanan bölgenin hızla normal vücut ısısı seviyesine düşürülmesidir.

Yanık yarası kapatıldığında halk arasında yaygın bilinenin aksine hızlı ve enfeksiyon riskinden uzak şekilde düzelir.

Yanık Dereceleri
Yanığın derecesi yanığa neden olan ısının yüksekliğine ve etkiye maruz kalınan süreye bağlı olarak değişir. Yanığın ciddiyetini belirleyen faktörler arasında derinlik, yaygınlık, bölge, enfeksiyon riski, yaş, solunum yoluyla görülen zarar, önceden var olan hastalıklar bulunur.
 

1. Derece Yanık
Deride kızarıklık, ağrı, yanık bölgede ödem oluşur. Yaklaşık olarak 48 saatte iyileşir. Genellikle güneş yanıkları bu kapsamda yer alır.

2. Derece Yanık
İkinci derece yanıklar sıklıkla sıcak su, kızgın yağ gibi sıvıya temas ile oluşur. Deride içi su dolu kabarcıklar (bül) oluşur ve ağrılıdır. Zaman içerisinde bu kabarcıklar dökülür ve derinin kendini yenilemesiyle yanık iyileşir.

3. Derece Yanık
Yanıktan derinin tüm tabakaları etkilenir. Yanığın yarattığı hasar cildin altında da görülür.  Bu etki damar, sinir ve kaslara kadar ulaşabilir. Sinirler zarar gördüğü için ağrı yoktur.

1. Derece Yanık Tedavisi
Bu tip yanıklarda yanan bölgeye buzlu olmayan soğuk su ile yıkanarak müdahale edilir. Yanan bölgenin 10 dakika kadar musluk suyunun altında tutulması yeterlidir. Yanık bölgesine losyon, jel benzeri şeyler sürülmemelidir. İhtiyaç duyulması halinde doktora başvurularak yanık yerin ağrısını giderecek, bölgeyi nemlendirecek ve yara iyileşmesini hızlandırabilecek yanık pomatları kullanılabilir.

2. Derece Yanık Tedavisi
İlk müdahale yine 10 dakika süre ile soğuk su uygulaması olmalıdır. 1. derece yanıklarda oluğu gibi 2. derece yanıkların tedavisi de evde yapılabilir, ancak yanık bölgenin çapı 6-7 cm/den fazlaysa mutlaka doktora gidilmesi gerekir. Doktor önerisi ile yanık yerin ağrısını giderecek, , bölgeyi nemlendirecek ve yara iyileşmesini hızlandırabilecek yanık pomatları kullanılabilir. Tedavinin evde yapılması sırasında temiz bir bezin ıslatılarak yanık bölge üzerine soğuk kompres yapılması şişmeyi ve ağrıyı hafifletir.

3. Derece Yanık Tedavisi
Üçüncü derece yanıklarda evdeki ilk soğutma müdahalesinin ardından yanığı mikroplardan korumaya dikkat edilerek mutlaka doktora gidilmesi gerekir.

Yanmalara Karşı Alınması Gereken Önlemler
Boyutu büyük, derinin altına kadar inen yanıklar ve elektrik yanıkları mutlaka hastanede doktor kontrolünde tedavi edilmelidir.
Yanık yeri olaydan hemen sonra temiz soğuk suyla, mümkünse musluk altında yıkanmalıdır.
Yanık yerine asla yağ, krem, diş macunu, kolonya, pudra gibi maddeler uygulanmamalıdır.
Eğer yanık yerinde üzerinde içi sıvı dolu küçük kesecikler (büller) oluşmuşsa bunları kesinlikle ellenmemeli ve patlatılmamalıdır.
Yanık nedeni parmak ve ellerde şişme oluşabileceğinden yüzük, saat vb. gibi maddeler çıkarılmalıdır.
Yanık yerinin enfeksiyon açısından ciddi bir risk taşıdığını kesinlikle unutmayın.
Temiz bir sargı beziyle yanık yerinin üstünü tam olarak kapatın. Kesinlikle pamuk kullanmayın.
Yanık yerini basınç ve sürtünmeden korumak gereklidir. Bu nedenle yanık yerinin üzerine çok sıkı bandaj uygulamayın.
Yanık pansumanı için derhal bir sağlık kurumuna başvurun.
Kimyasal Yanıklarda İlkyardım
Deriyle temas eden kimyasal maddenin en kısa sürede deriyle teması kesilmelidir.
Bölge bol, tazyiksiz suyla, en az 15-20 dakika yumuşak bir şekilde yıkanmalıdır.
Giysiler çıkarılmalıdır.
Hasta/yaralı örtülmelidir ve acil olarak tıbbi yardım istenmelidir.

Elektrik Yanıklarında İlkyardım
Hasta/yaralıya dokunmadan önce elektrik akımı kesilmelidir, akımı kesme imkanı yoksa tahta çubuk ya da ip gibi bir cisimle kişinin elektrik teması kesilmelidir.
Hasta/yaralının yaşamsal fonksiyonları (bilinç, solunum, nabız, tansiyon) değerlendirilmelidir.
Hasta/yaralıya kesinlikle su ile müdahale edilmemelidir.
Hasta/yaralı hareket ettirilmemelidir.
Hasar gören bölgenin üzeri temiz bir bezle örtülmelidir.
Acil olarak tıbbi yardım istenmelidir.
Güneş Yanıkları İçin…
Kısa süre bile olsa güneş ışınlarına maruz kalmak ciltte güneş yanığı oluşturabilir. Yanan cilt kızarır, ısısı artar, yanma ve ağrı hissedilebilir. Bu durumda ılık veya serin suyla duş alınıp cildin rahatlatılması önerilir. Ağrı veya batma hissi oluşursa hekiminizin tavsiye edeceği ağrı kesiciler de kullanılabilir. Şiddetli bir yanıkta ciltte su kabarcıkları oluşabilir. Bu durumda bir cilt hastalıkları doktoruna başvurmak gerekebilir.