Yanığa Ne İyi Gelir?

Ev kazalarının en yaygın nedenlerinden biri olan yanmalar, kalıcı hasarlar bırakabilir. Yanığa ne iyi gelir? Yanık izi nasıl geçer? Tüm detaylar yazımızda…

Yanık İzine Ne İyi Gelir?
Bazen çay yaparken, bazen fırında yemek pişirirken, bazen de ütü yaparken elimizi, kolumuzu yakabiliriz. Yanıklar en sık karşılaşılan ev kazalarıdır. Yanıklar; dışsal bir faktör sonucu o bölgedeki etkilenen cilt katmanlarının ciddi şekilde hasarlanmasıdır. Bu cilt hasarı genellikle ısıyla temastan sonra oluşur. Bazen bu bir ısı teması değil, kimyasal ya da radyasyon sonucu da olabilir.

Kuru ısıdan kaynaklanan (bir ateş ya da demir gibi) yanıklar ve ıslak sonucu oluşan yanıklar (haşlanma, sıcak su veya buhar gibi) yaygın görülür. Yanıklar çocukların da acil servise götürülmesinin nedenlerinden biridir. En çok çocuklar, engelliler ve yaşlılar yanık riski taşır. Bu kişiler kızgın tencereye değerek ya da kaynar suyla yanabilirler. Çocuklarda haşlanma yanığı dediğimiz sıcak çay, kahve ya da süt yanıkları sık görülürken, gençlerde çakmak, havai fişek, kibrit ve güneş yanıkları daha sık görülür. Diğer yanık nedenleri şu şekildedir:

Sürtünme Yanıkları: Sert bir nesnenin cildinize sürtünmesi sonucu oluşan yanıklardır. Bu aşınma ya da ısı kaynaklı olabilir. Motosiklet ve bisiklet kazaları bunlara örnektir.
Soğuk Yanıkları: Donma olarak da bilinen soğuk yanıkları, soğuğa uzun süre maruziyetle oluşur. Buz uygulamaları da bazen soğuk yanığına sebep olabilir.
Termal Yanıklar: Sıcak bir nesneye dokunulmasıyla meydana gelir. Çok sıcak metaller, kaynayan sıvılar ve alevler termal yanıkların sebebidir.
Radyasyon Yanıkları: X ışını veya kanser tedavileri kapsamında alınan radyoterapi ışınları bu yanıklara sebep olabilir.
Kimyasal Yanıklar: Güçlü asitler, çözücüler veya deterjanlar nedeniyle kimyasal yanıklar oluşabilir.
Elektrik Yanıkları: Bir elektrik akımına temas halinde bu yanıklar meydana gelebilir.

Yanık Dereceleri
Hissedilen ağrı ile yanık derecesi her zaman aynı oranda değildir. Çok ciddi yanıklar bile bazen ağrısız olabilir. Yanığın ciddiyetini belirleyen faktörler şunlardır:

Derinlik
Yaygınlık
Bölge
Enfeksiyon riski
Yaş
Solunum yoluyla görülen zarar
Mevcut hastalıklar
Isı, kimyasallar, güneş ışığı, elektrik, radyasyona maruziyet sonucu oluşan yanıklar, derinliklerine ve etkilenen miktara göre derecelendirilir. Yanık derecesi ne kadar yüksekse yanık o kadar şiddetlidir. Yanık dereceleri şöyle sıralanır:

1. Derece Yanıklar: Derinin üst tabakasında (epidermis) meydana gelir. Kızarıklık, ağrı, yanık bölgede ödem oluşabilir. Kabarma görülmez. Yaklaşık 48 saatte iyileşir. Yanık kremi gibi ürünler ya da evde hazırlanan doğal bileşenler kullanılabilir.
2. Derece Yanıklar: Cildin üst ve alt katmanlarında (dermis) meydana gelir. Deride içi su dolu kabarcıklar (bül), şişkinlik oluşur ve ağrılıdır. Derinin kendini yenilemesiyle iyileşir. Yüzeyel bir ikinci derece yanığınız varsa dermisin sadece bir kısmı zarar görmüş demektir. Yara izi olmayabilir. Daha derinse yara izi bırakabilir ve cildin renginde kalıcı bir değişiklik olur.
3. Derece Yanıklar: Derinin tüm tabakaları ve cilt altı yağ dokusu etkilenir. 3. derece yanık saç köklerini ve ter bezlerini de yok eder. Cilt kömürleşebilir. Sinirler zarar gördüğü için çoğu zaman ağrı yoktur. Epidermis ve dermisi yok eder.
+. Derece Yanıklar: Bu yanıklar en derin ve en şiddetli yanıklardır. Hayati tehlike yaratırlar. Cildin tüm katmanları, kemikler, kaslar ve tendonlara hasar verebilir.
Bazen yanık dereceleri değişebilir. Cilt hasarınız yayılmaya devam eder ve yaralarınız derinleşirse bu durum görülebilir. Yanığın derecesine göre bazen kişiler şoka girebilir. Şok belirtileri arasında soluk ve nemli cilt, halsizlik, mavimsi dudaklar ve tırnaklar, bilinç bulanıklığı yer alır.

Yanığa Ne İyi Gelir?
Bazı yanıklar evde tedavi edebileceğiniz küçük yaralanmalardır. Ancak bazı yanıklar cildinize, kaslarınıza ve kemiklerinize kalıcı hasar verebilir ve uzun süreli tıbbi tedavi gerektirir. Yanıklar enfeksiyon, kemik ve eklem sorunları dahil olmak üzere birçok komplikasyonu beraberinde getirebilir. Bu nedenle yanıklarda doktor müdahalesi önemlidir. Özellikle üçüncü derece yanıklarda acile gidilmelidir. Yanıklarda ilk müdahale için şunlar uygulanabilir:

Yanık sebebinden kişi uzaklaştırılmalıdır. Yanığın sebebi elektrikse, elektrik gücünün kapalı olduğundan emin olunmalıdır.
Kişinin nefes alıp almadığı kontrol edilmeli. Nefes almıyorsa suni teneffüs yapılmalıdır.
Kişinin üzerinde takı ve kemer gibi ürünler varsa çıkarılmalıdır.
Yanık bölge max 15 dk soğuk olmayan suya tutulabilir.
Yanık bölge temiz, soğuk bir bezle örtülmeli veya hafif ıslak bir bandajla sarılmalıdır.
Mümkünse yanmış bölge kalp seviyesinin üzerinde tutulmalı.
Bayılma, baş dönmesi, soluk cilt ve sığ nefes alma gibi şok belirtilerine karşı dikkatli olunmalı. Bunlardan biri varsa ayaklar ve bacaklar beden hareket ettirilmeden yukarıya kaldırılmalı. Kusma olursa kişi, boğulma nedeniyle yan çevrilmelidir.
Kıyafetlerinizi çıkartmaya çalışmayın, kıyafetlerin yanığa yapışmaması için keserek çıkarın.
Doğrudan güneş ışını almamaya özen gösterin.
Yanığa Ne Sürülür?
Yanık şikayetlerinde en sık tercih edilen yöntem yanık kremi olmaktadır. Aynı zamanda daha ufak çaplı yanıklar için ev ortamında da bazı yöntemler denenebilir. Birinci derece yanığa aloe vera içerikli kremler veya antibiyotikli yanık kremi gibi ürünler iyi gelebilir. İkinci derece yanıklarda özel yanık yara örtüleri ile pansuman yapılması gerekebilir. Diğer yanıklar için müdahale direkt hastanede yapılmalıdır. Yanık bölgeye asla herhangi bir yağ, yoğurt, diş macunu gibi ürünler sürülmemelidir. Yanığa aşırı soğuk kompres uygulanmamalıdır veya buz koyulmamalıdır. Buz hasarı kötüleştirebilir. Yanık yaralarına pamuk koyulmamalıdır. Zira pamuktaki lifler yaraya yapışabilir. Bu da enfeksiyon riskini artırabilir. Yanıklarda oluşan kabarcıkları patlamaktan kaçının. Zira bu yaraların patlatılması enfeksiyon riskini artırabilir.

Yanık İçin Ne Zaman Doktora Gidilmeli?
Elektrik, kimyasal ya da alev yanığında hasta mutlaka hastaneye gitmelidir. Yanık alan genişse, el, yüz, cinsel uzuv yanığı varsa hasta doktora başvurmalıdır. Yine geniş alan yanmışsa, 2. derece ve üstü bebek ve çocuklarda görülen yanıklarda aile mutlaka hastaneye başvurmalıdır. Bunlara ek olarak yanık ağrılı ve kokulu hale gelirse, yüksek bir sıcaklık hissedilirse, son tetanoz aşısının üzerinden 5 yıldan daha uzun bir zaman geçtiyse acile gidilmelidir.

Yanık Tedavisi
1. derece yanık evde tedavi ile iyileşebilir. Ancak 3. ve 4. derece yanıklar acilen doktor tarafından müdahalesi gereken yaralanmalardır. İkinci derece yanıklar da derinse doktor müdahalesi kaçınılmaz olur. İkinci derece yanıklarda doktorun önerdiği yanık yara bakım örtüleri ile pansuman yapılmalıdır. 3. ve 4. derece yanıklarda ise enfeksiyonu önlemek için intranevöz antibiyotikler verilirken, kaybedilen sıvının yerine IV sıvıları kullanılır.

Yanık ağrıları yoğun olabilir ve uzun sürebilir. Yaraların temizlenmesi ve pansumanların düzenli yapılması önemlidir. 3. ve 4. derece yanıklar yoğun yanık tedavisi gerektirebilir. Yanık nedeniyle şu komplikasyonlar gelişebilir:

Sepsis
Hipovolemi
Hipotermi
Duman veya sıcak havadan kaynaklanan solunum sorunları
Kemik ve eklem sorunları
Yanık Kremi
Yanıklar, çeşitli nedenlerle ciltte meydana gelebilecek acı verici yaralanmalardır. Yanıkların tedavisi için en sık başvurulan yöntemlerden biri yanık kremi kullanımıdır. Yanık kremi, ciltteki yanıkların iyileşmesini hızlandırmak, ağrıyı azaltmak ve enfeksiyonu önlemek amacıyla kullanılan topikal bir ilaçtır. Yanık kremleri genellikle antibakteriyel, anti-enflamatuar ve nemlendirici bileşenler içerir. Bu bileşenler, cildin hızla yenilenmesine yardımcı olurken, ağrıyı ve şişliği azaltarak hastanın rahatlamasını sağlar.

Yanık İzi Nasıl Geçer?
Yanık tedavilerinde kullanılması gereken ilaçlar yarım bırakılmamalıdır. Bazen 2. derece yanık da iz bırakabilir. Üçüncü ve dördüncü derece yanıklarda ise yara izi kaçınılmazdır. Yanık izi için özel jeller vardır. Yine yaralar iyileştikten sonra yanık izi için kantaron yağı ve içerikli kremler de fayda sağlayabilir. Yanık izi mutlaka güneş ışınlarından korunmalıdır.

Yanık Acısı Nasıl Geçer? Yanık Acısına Ne İyi Gelir?
Yanık acısı, günlük yaşamı zorlaştırabilir. İşte yanık acısını hafifletmek için etkili yöntemler:
Soğuk Su Uygulaması
Yanık bölgesini 10-15 dakika soğuk su altında tutmak, acıyı hafifletir ve cildin daha fazla zarar görmesini engeller. Bu yöntem şişliği azaltır.
Yanık Kremleri
Aloe vera veya antibiyotik içeren yanık kremleri, yanık bölgesini nemlendirir ve iyileşme sürecini hızlandırır.
Ağrı Kesiciler
Ağrı kesiciler, yanık acısını hafifletir ve iltihabı azaltır.
Temiz Bandaj
Yanık bölgesini temiz bir bandajla kapatmak, enfeksiyon riskini azaltır ve iyileşmeyi destekler.

Evde Yanmalara Karşı Alınabilecek Önlemler
Ocakta tencere, tava, çaydanlık, cezve gibi bir gereçler varken çarpmalara karşılık kulplarını içeriye doğru çevirin.
Evde bebek veya çocuk varsa onları yemek pişirirken mutfaktan uzak tutun. Ayrıca ısınabilecek her türlü cihazdan da uzak tutun. Elektrik prizlerinin kapaklarını kapatın.
Evinizin her katında bir yangın söndürücü tüp bulundurun. Yangın söndürme cihazlarının devamlı çalıştığından emin olun.
Yatakta sigara içmeyin.
Evdeki su sıcaklığının her zaman 120 derecenin altında olduğundan emin olun. Bebeğinize banyo yaptırmadan suyun sıcaklığını öncelikle siz kontrol edin.
Arabanız güneşin altında park halinde beklediyse yine bebeğinizi koltuğuna oturtmadan önce tüm kemer tokalarının ısınıp ısınmadığına bakın.
Kimyasallarla iş yaparken gözlük ve maske takın. Bunları çocukların uzanamayacağı yerlere koyun.
Elektrikli aletleri suya yakın yere koymayın. Kullanmadığınız zamanlarda fişten çekin ve çocuklardan uzak, güvenli yerlere koyun.
Yanık Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Yanık Kremi Kaçıncı Derece Yanıklarda Kullanılmalı?
Yanık kremleri genellikle birinci ve ikinci derece yanıklarda kullanılır. Birinci derece yanıklarda nemlendirici kremler yeterliyken, ikinci derece yanıklar için antibiyotikli kremler tercih edilmelidir. Üçüncü derece yanıklar için tıbbi müdahale şarttır.

Antibiyotikli Yanık Kremi Kaçıncı Derece Yanığı Geçirir?
Antibiyotikli yanık kremleri ikinci derece yanıklar için uygundur. Enfeksiyonu önler ve iyileşme sürecini hızlandırır.

Yanık İçin Ne İyi Gelir?
Soğuk su ile yıkamak, aloe vera jeli uygulamak ve nemlendirici kremler kullanmak yanığa iyi gelir. Ağrıyı hafifletir ve iyileşmeyi destekler.

Kahverengi Yanık İzi Nasıl Geçer?
Yanık izlerinin geçmesi için silikon bazlı kremler, güneş koruyucular ve lazer tedavileri etkilidir. Dermatolog önerisiyle kullanılması tavsiye edilir.

Yanık İzine Ne İyi Gelir?
Silikon bazlı kremler, C vitamini serumları ve lazer tedavileri yanık izlerine iyi gelir. Dermatologdan tavsiye almak önemlidir.

Su Toplayan Yanık Patlarsa Ne Yapmalı?
Su toplayan yanık patlarsa, temiz bir bezle nazikçe temizleyin, antibiyotikli krem sürün ve steril bir bandajla kapatın.

En Kötü Yanık Kaçıncı Derece?
En kötü yanıklar dördüncü derece yanıklardır. Derinin tüm katmanlarını etkiler ve acil tıbbi müdahale gerektirir.

Yanık Ve Su Toplaması Nasıl Geçer?
Yanık ve su toplamasını geçirmek için bölgeyi temiz tutun, antibiyotikli krem uygulayın ve steril bir bandajla kapatın.

Yanık İçin Hangi Krem Sürülür?
Birinci derece yanıklar için aloe vera krem, ikinci derece yanıklar için antibiyotikli krem kullanılır. Üçüncü derece ve üstü yanıklar tıbbi müdahale gerektirir.