Sabahat Akkiraz Alevi mi, kökeni nedir, memleketi neresi?

Türk Halk Müziği'nin güçlü sesi Sabahat Akkiraz, sanat ve siyasetle örülü yaşamıyla adından sıkça söz ettiriyor. Derin köklere sahip müzikal mirası, sınırları aşan iş birlikleri ve toplumsal duyarlılığıyla Akkiraz, Türkiye'nin önemli değerleri arasında yer alıyor.

MÜZİKLE YOĞRULAN BİR YAŞAM VE KÖKLERİ

Sabahat Akkiraz, 6 Şubat 1957'de Mersin'de hayata gözlerini açtı. Aslen Sivas Kangallı Hıdır Akkiray ile Malatya Arguvanlı Zülfü Siyah Hanım'ın altı çocuğundan ikincisi olan Akkiraz'ın ailesinin resmi soyadı "Akkiray" olmasına rağmen, halk arasında "Akkiraz" olarak tanındı ve bu ismi benimsemeye devam etti. Müziğe olan tutkusu ailesinin içinde filizlendi. Çocuk yaşta ailesiyle Ankara'ya göç eden sanatçı, ilkokulu bitirir bitirmez halk ozanı Mahmut Erdal'ın yönlendirmesiyle İstanbul'a adım attı. Burada, Arif Sağ ve Orhan Gencebay'ın eşliğinde ilk 45'lik plaklarını, "Keremden Fazla Yandım" ve "Öldür Beni" adlarıyla kaydetti. 1969'da ailesiyle Almanya'ya yerleşen Akkiraz, 1976'da yeniden Ankara'ya döndü.

SANATSAL YÜKSELİŞ VE USTA İŞ BİRLİKLERİ

Ankara'ya döndükten sonra Türk halk müziğinin duayen ismi Musa Eroğlu ile bir araya gelen Akkiraz, 1983 yılında "Şafak Söktü" adını taşıyan ilk albümünü Eroğlu ile birlikte yayımladı. Sonraki yıllarda Muhlis Akarsu, Aşık Daimi, Feyzullah Çınar ve Davut Sulari gibi değerli sanatçılarla çalışarak müzikal deneyimini genişletti. 1985'te İstanbul'a taşınarak Arif Sağ ile uzun soluklu bir iş birliğine imza attı ve birçok başarılı albüme imza attı. Akkiraz, özellikle kendi derlediği türküleri, deyişleri ve uzun havaları eşsiz yorumuyla dinleyicilere ulaştırdı.

ENGELLERİ AŞAN SESİ VE DÜNYA SAHNELERİ

Sanatçının hayatında önemli bir kırılma noktası ise 1993 yılında yaşanan Sivas Katliamı oldu. Bu menfur olayda eniştesi ve ustası halk ozanı Muhlis Akarsu ile bir yeğenini kaybeden Akkiraz, yaşadığı acıyı müziğine yansıttı. Seslendirdiği Alevi türküleri nedeniyle TRT'de program yapması uzun süre engellenmesine rağmen, müziğinden asla taviz vermedi. Kendisi de Alevi'dir. 1996'da ilk caz albümünü çıkaran Akkiraz, 1997'de Londra Caz Festivali'ne katıldı ve ardından Londra, Dublin, Glasgow gibi şehirlerde konserler verdi. Fransa'daki çeşitli festivallerde sahne alan sanatçı, 2000 yılında Theatre de la Ville'de konser veren ilk Türk sanatçı unvanını kazandı. Fransa merkezli Mezzo TV, Akkiraz'ın yaşamını konu alan özel bir belgesel hazırladı.

Uluslararası alanda da adından söz ettiren Akkiraz, 2001'de Hollandalı sanatçı Jasperine de Jong, 2002'de Şeyh Ahmet El Tûni ve Rahibe Marie Keyrouz ile Brezilya'nın Sao Paulo kentinde, 2008'de ise bas-bariton Thomas Quasthoff ile Berlin Filarmoni Salonu'nda unutulmaz konserlere imza attı. Mercan Dede'nin aranjmanlarıyla "Tevhid" ve "Kerbela" gibi parçaları yeniden yorumlaması, Mercan Dede'nin "Su" albümünün BBC World Music Charts'ta zirveye tırmanmasını sağladı. Orient Expressions topluluğuyla hazırladığı "Külliyat" albümü ise 16 ülkede yayımlanarak World Music Chart'ta altıncı sıraya yükseldi.

SANAT SAHNESİNDEN SİYASET ARENASINA

2011 yılında Cumhuriyet Halk Partisi'ne katılan Sabahat Akkiraz, aynı yıl yapılan genel seçimlerde CHP İstanbul milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne (TBMM) girdi. Milletvekilliği döneminde sanatçıların sosyal güvenlik haklarının sağlanması için kanun teklifi sundu ve kadın-erkek fırsat eşitliği komisyonunda aktif rol üstlendi. Soma Faciası sonrası tepki amacıyla milletvekilliğinden istifa eden Akkiraz, duruşuyla toplumsal olaylara karşı duyarlılığını bir kez daha gösterdi.

Sanat yaşamının 50. yılını 2020'de "Sabahat Akkiraz ile 50 Yıl" adlı albümle kutlayan usta sanatçı, 2023 Büyük Türkiye depremlerinde ablasını kaybetmenin derin acısını yaşadı.

KAZANDIĞI ÖDÜLLERLE TAÇLANAN BİR KARİYER

Sabahat Akkiraz, yıllara yayılan başarılı kariyerini birçok prestijli ödülle taçlandırdı:

• 2000: Fransa'da Yılın En İyi Etnik Müzik Sanatçısı
• 2005: Altın Plak Ödülü
• 2008: Uluslararası Hacı Bektaş Veli Dostluk ve Barış Ödülü
• 2010: Altın Kelebek Ödülü

DİSKOGRAFİSİ

Sanatçının zengin diskografisi, Türk halk müziğine kazandırdığı eşsiz eserleri barındırıyor:

• Gül Yüzlü Sevdiğim (1982)
• Şafak Söktü (1983)
• İnsana Muhabet Duyalı (1984)
• Bir Gerçeğe Bel Bağladım (1985)
• Boş Yere Kavgayı Zahmet Biliriz (1986)
• Fazilet (1988)
• Deli Gönül - Bu Sene (1989)
• Bendeki Yaralar (1990)
• Yalan Dünya (1992)
• Dostların Anısına (1993)
• Dağlar Kardeşimi Geri Verin (1994)
• Yiğit İnsanların Türküleri (1996)
• Türkülerle Gide Gide (1997)
• Yüreğimin Sesi (1999)
• Deli Derviş (2000)
• Chante Alevite/ Alawite Singing - Long Distance (2001)
• Lamekan (2002)
• Konserler (2002)
• Kaygusuz (2003)
• Seyran (2006)
• Külliyat (2006) (Orient Expressions'la birlikte)
• Türkü Hayattır (2007)
• Birlikte Türküler Söylüyoruz (2008) (Mustafa Özarslan'la birlikte)
• Dillerdeki Türküler (2010)
• Yine mi Figan Var Dostların Anısına ... (2010)
• Seçmeler (2011)
• Turap (2014)
• Sabahat Akkiraz & Dostları 47 (2017)