Kansızlık (anemi) nedenleri ve belirtileri

Kansızlık nedir?
Kendinizi sürekli yorgun hissediyorsanız, etrafınızdakiler solgun göründüğünüzü söylüyorsa, saçlarınız bile artık eskisi gibi canlı değilse dikkat! Sorununuz “anemi” olabilir. Anemi hastalığı, halk arasında kansızlık olarak bilinir ve kan değerlerinin düşmesi anlamına gelir. Özellikle büyüme çağındaki çocuklarda, kadınlarda ve yaşlılarda görülür.

Kansızlık neden olur?
Yorgunluğunuzu mevsim değişimine ve havaya bağlamayın. Kansızlığın altında birçok neden yatabilir. Kansızlık günümüzde basit bir hastalık olarak algılanır. Ancak kansızlığın başka bir hastalığın işareti olabileceği unutulmamalıdır ve gerekli tetkikler yaptırılmalıdır. Kansızlığın nedenleri şöyle sıralanabilir:

Yanlış beslenme; demir, folik asit ve B12 alımında eksiklik
Genetik hastalıklar (Akdeniz anemisi, orak hücre anemisi gibi hastalıklar)
Kan yapımında etkisi olan kemik iliği, karaciğer ve dalak hastalıkları
Enfeksiyon ve kanser gibi hastalıklar
Mide ve bağırsak sorunu nedeniyle eksilen demirin yerine takviye edilmemesi
Demir eksikliği en yaygın kansızlık nedeni
Demir eksikliği kansızlığın en sık görülen nedenidir. Bu sorun kadınlarda daha sık görülür. Kadınlarda kansızlık saptandığında uzmanlar adet durumunu sorgular. Çünkü kadınlar adet döneminde daha çok kan yani demir kaybeder. Kadınlarda kansızlığın ana nedenleri buna bağlanmaz. Zira adet döneminde kaybedilen demir tekrar alınırsa herhangi bir sorun oluşmaz. Kansızlık sonucu vücudun belirli bölgelerine yeterince oksijen ulaşamadığı için kişiler farklı organlarla ait rahatsızlıklarla da karşılaşabilir. Rahim içi kanamanın artmasına miyom ya da bazı kanser türleri neden olabilir. Ayrıca dengeli beslenememe, gebelik ve emzirme de demir eksikliği nedenleri arasındadır. Kan kanseri ya da bazı iç organların kanseri gibi ciddi hastalıklar da anemiyle kendini gösterebilir.

Adet kanamaları aşırıysa doktora gidilmeli
Bir kadın ortalama 5 gün süren bir adet döneminde yaklaşık 30 ml kan kaybedebilir. Bu da 20-50 mg bir demir kaybına neden olur. Bu dönemin uzun ve yoğun geçmesini engellemek ve tedavi etmek amacıyla mutlaka bir kadın doğum uzmanından destek alınması gerekir. Emilimde bozukluklar, aylık adet kanamalarında çok fazla kan kaybı, sık doğumlar ve iki doğum arasındaki dönemler kansızlığın yetersiz demir alımı dışındaki nedenlerinden birkaçıdır.

Erkeklerde kansızlık nedenleri
Kadınlarda anemi daha yaygındır ama erkeklerde seyrek rastlandığı için endişe verici bir durum olarak görülür. Gizli mide kanaması, iltihap, bağırsakta gizli kanama, tümör gibi kronik hastalıklar kansızlığın nedeni olabilir. Bu yüzden ciddiye alınmalı ve araştırılmalıdır.

B12 eksikliği anemi nedeni
B12 ve demir, vücutta üretilmeyen, dışarıdan alınan moleküller olduğu için eksiklikleri daha çok beslenme ve emilim kusurlarına bağlı olarak ortaya çıkar. Süt ve süt ürünleri, yumurta, et ve sakatatta bulunan B12 vitamininin eksikliği kansızlık ve başka hastalıklara yol açabilir. Vücutta hücrelerin büyümesini sağlayan B12 vitamininin eksikliğinde, hücre bölünmesi zorlaşır ve bir süre sonra kansızlık oluşur. Mide-bağırsak kanserleri ya da mide bağırsak emilim sorunu yaratan bazı hastalıklar nadiren de olsa B12 vitamini eksikliğine neden olabilir.

Kansızlık belirtileri
Anemi geçici veya uzun dönemli bir şikayet olabilir. Aneminin belirtileri şöyle sıralanabilir:

Halsizlik
Üşüme
Çarpıntı
Çabuk yorulma
Soluk bir görünüm
Nefes darlığı
Diş eti kanaması
Vücutta yer yer morarma
Nadir olarak da uyku hali, ağız kuruması gibi şikayetler görülebilir.

Kansızlık kilo aldırabilir
Vücut kansızlığı açlık olarak algılar. Dokulara ve hücrelere yeterince oksijen gidemediği için şeker ve yağ yakılamayabilir. Yakılmayan şeker ve yağ depolanır. Bu yüzden de kilo alımı hızlanır. Bu da beynin yanlış yönlendirmesiyle demir eksikliğini giderme ihtiyacından doğar. Beynin yarattığı stres faktörü yüzünden kişiler ihtiyacı olan değerleri besin dışındaki maddelerden de (buz ve kireç yalama isteği gibi) temin etmeye çalışır.

Gözle görülebilecek anemi belirtileri
Kansızlık sorunu yaşayan kişinin cilt rengi soluklaşabilir, saçları cansızlaşmaya ve kırılmaya başlar, tırnakları kırılabilir. Cilt rengi ve göz kapaklarının altında, ağız içi mukozasında soluk görünüm hakimdir. Dilinin üzerinde düzleşme başlar. Anemi olan kişinin vücudu muayene edildiğinde ise kalp seslerinin hızlandığı duyulabilir. Dalak ve karaciğerde büyüme olabilir. Bunun dışında kansızlığın tipine bağlı çeşitli döküntüler, kanama odakları ve morluklar görülebilir.

Kansızlıkta organlar oksijensiz kalır
Kansızlık tedavi edilmezse vücut, “hipoksi” denilen oksijen yetersizliği sorununu yaşar ve dokulara gitmesi gereken oksijen gidemediği için bütün organlar zorlanmaya başlar. Demir eksikliğine bağlı anemi uzun sürdüğünde, zorlanmaya bağlı olarak kalp büyür ve kalp yetmezliği oluşabilir. Akciğerler de zorlanır ve nefes darlığı oluşur. Dokulara az oksijen gittiği için doku oksijensiz kalır. Bunun sonucunda tüm iç organlar ve kaslar yorulur, eller uyuşmaya başlar. Yaygın ağrılar, kramplar, unutkanlık ve duygu durum bozuklukları görülebilir.

Kansızlık tedavisi
Anemiden şüphelenildiğinde doktorlar önce hastanın tıbbi geçmişini sorgular, ardından muayene yapılır. Çünkü kısa vadede gelişen anemiler olduğu gibi, kronik anemiler de olabilir. Anemi teşhisi konulduğunda nedene yönelik tedavi uygulanır. İhtiyaca göre mide-bağırsak endoskopisi ya da diğer tetkikler yapılır. Gerekli olduğu durumlarda cerrahi işlem de uygulanabilir. Demir eksikliği, B12 vitamini ve folik asit eksikliğinde ise ilaç tedavisi uygulanır.

Kansızlığa ne iyi gelir?
Kansızlığı azaltmanın yolu sağlıklı beslenmeyle sağlanabilir. Protein, demir, B12, folik asit, kalsiyum, çinko ve magnezyum içeren her besin iyi gelebilir. Özellikle kansızlığa karşı şu besinler tüketilebilir:

B12 içeren besinler: Karaciğer, sığır eti, süt, yumurta, peynir, balık.
Folik asit içeren besinler: Koyu yeşil yapraklı sebzeler, tüm tahıllar ve kuru baklagiller, yumurta sarısı.
Demir içeren besinler: Kırmızı et, balık, yeşil yapraklı sebzeler, baklagiller, kuru meyveler, kuruyemişler.