Hisse senedi yatırımı dinen caiz mi, borsa helal mi?

Finans dünyasının en dinamik unsurlarından olan borsa, dini inançlara uygunluğu açısından sıkça merak edilen bir konu. Uzmanlar ve ilahiyatçılar, bu alandaki işlemleri değerlendirirken iki ana kritere odaklanıyor: yatırımın niteliği ve yatırımcının niyeti.

BORSA YATIRIMLARININ DİNİ HÜKÜMLERİ

Diyanet İşleri Yüksek Kurulu, temel olarak borsa işlemlerinin haram olmadığını ifade etse de bazı koşulların altını çizer. İlk ve en önemli kriter, hisse senedi alınan şirketin faaliyet alanıdır. İslam'a göre haram kabul edilen alkol, kumar, faiz gibi alanlarda faaliyet gösteren şirketlerin hisselerine yatırım yapmak uygun görülmez. Dolayısıyla, yatırımcıların portföylerini oluştururken şirketlerin sektörel kimliklerini titizlikle araştırması gerekir.

İkinci olarak, yatırımcının finansal kararlarını ne ölçüde aldığı sorgulanır. Kurul, borsa işlemlerini tüm hayatı kapsayacak bir kumar haline getirmenin yanlış olduğunu vurgular. Evini satmak, ailesinin temel ihtiyaçlarını ihmal etmek veya borçlanarak riskli yatırımlara girmek, dini açıdan sakıncalı kabul edilir. Bu bağlamda, borsa bir gelir kapısı olmaktan ziyade, mevcut birikimi değerlendirme aracı olarak görülür. Ayrıca, etik kurallar çerçevesinde hareket etmek, manipülasyondan kaçınmak ve yeterli bilgiye sahip olmak da caiz bir yatırım için olmazsa olmaz koşullar olarak sıralanır.

İSLAM HUKUKUNA GÖRE AÇIĞA SATIŞ UYGUN MU?

Borsada sıkça kullanılan bir diğer yöntem olan açığa satış da dini açıdan tartışmalı bir konu olarak öne çıkar. Bu işlem, yatırımcının sahip olmadığı bir hisse senedini, gelecekte fiyatı düşeceği beklentisiyle satması ve daha sonra düşük fiyattan geri alarak aradaki farktan kâr etmesi esasına dayanır.

İslam hukukunun temel prensiplerinden biri, bir malın satılabilmesi için o mala fiilen sahip olunmasıdır. Açığa satışta ise bu şart yerine getirilmez. Malın yokluğu üzerinden bir işlem gerçekleştiği için bu durum, fıkıh alimleri tarafından caiz görülmez. Ek olarak, hisse senetlerinin borç alınarak işlem yapılması ve bu süreçte elde edilen fazlalıkların faiz (ribâ) yasağını ihlal etme potansiyeli taşıması da bu yöntemi tartışmalı hale getirir.

Diyanet İşleri Başkanlığı da dahil olmak üzere pek çok fıkıh kurulu, açığa satış işlemlerinin İslami finans ilkelerine aykırı olduğu görüşünde birleşir. Bu nedenle, dini hassasiyetleri olan yatırımcıların bu tür işlemlere temkinli yaklaşması önerilir.