Hamas ve İsrail uzlaşıyor mu? Anlaşmanın detayları neler?

Dünya kamuoyunun "en büyük çocuk mezarlığı" olarak adlandırdığı Gazze Şeridi'nde, aylardır süren İsrail saldırılarına ara verilmesini sağlayacak kritik bir anlaşma süreci başladı. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) öncülüğünde hazırlanan ve Hamas'ın elindeki kırktan fazla rehineye ulaşmayı amaçlayan plan, bölgedeki tansiyonu düşürme potansiyeli taşıyor.

ABD Başkanı Donald Trump, sosyal medya hesabından yaptığı açıklama ile süreci resmen duyurdu. Trump, rehinelerin iadesini ve Gazze'de tamamen Filistinlilerden oluşan bir teknokrat hükümetinin kurulmasını içeren Hamas açıklamasını yayımladı. Aynı mesajda İsrail'e "saldırıları derhal durdurun" çağrısı yaptı.

TRUMP: "HAMAS KALICI BARIŞA HAZIR"

3 Ekim'i 4 Ekim'e bağlayan gece yoğun bir şekilde devam eden İsrail bombardımanı, ABD Başkanı Trump'ın çağrısının ardından sabah saatlerinde büyük ölçüde hafifledi. İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu liderliğindeki kabine, sürece ilişkin şu açıklamayı yaptı:

"İsrail, Trump planının ilk aşamasını hemen uygulamaya ve tüm rehineleri anında serbest bırakmaya hazırdır. Savaşı bitirme vizyonuyla örtüşen bu ilkeler doğrultusunda, Başkan Trump ve ekibiyle tam iş birliği içinde çalışmayı sürdüreceğiz."

ABD Başkanı Donald Trump ise kendi sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda "Hamas'ın kalıcı bir barışa hazır olduğuna inanıyorum" diyerek önemli bir diplomatik kapıyı araladı:

"İsrail, rehineleri güvenli ve hızlı biçimde kurtarabilmemiz için Gazze'ye yönelik bombalamayı derhal durdurmalıdır! Şu anda bunu yapmak çok büyük tehlike yaratıyor. Görüşmeleri, üzerinde çalışılacak detaylar için zaten yürütüyoruz. Bu durum sadece Gazze ile ilgili değil, Orta Doğu'da uzun zamandır beklenen BARIŞ ile ilgilidir..."

İSRAİL'DE TEPKİ: TRUMP'A "HAMAS ÜYESİ" GÖNDERMESİ

Trump'ın "saldırıları durdurma" yönündeki açık talimatı, İsrail'deki aşırı sağcı kesimleri ve savaş yanlılarını rahatsız etti. Gazzelilerin tamamen yok edilmesini ya da zorla göç ettirilmesini hedefleyen bu çevreler, Filistinlilerin kısmen de olsa nefes almasını sağlayacak bu gelişmeye sert tepki gösterdi. Sosyal medyada, Trump'ı Hamas mensubuna benzeten görsel paylaşımları yaygınlaştı.

İsrail terör güçlerinin Gazze'den tamamen çekilmesini öngören planın başlamasını Tel Aviv merkezli Kanal 12, "Bu tamamen delilik" şeklinde değerlendirdi. Kanal 14 ise "Trump, Nobel adaylığı için İsrail'i sattı" ifadesini kullandı. Kanal 11 yorumcuları ise durumu, "Arap devletlerinin yeni bir taktik zafer elde ettiğinden" bahsederek, "Trump, İsrail'in itibarını zedeliyor" sözleriyle eleştirdi.

Ancak, İsrail ana muhalefet lideri Yair Lapid anlaşmaya destek verdi. ABD Kongresi'nin önde gelen Siyonist isimlerinden Senatör Lindsey Graham ise ateşkesten memnun kalmadı. Hamas'ın silahsızlandırılmadığını ve Gazze'nin Filistin kontrolünde kalacağını vurgulayan Graham, "Bu, aslında Hamas'ın Trump'ın önerilerini reddetmesi anlamına geliyor" şeklinde konuştu.

GAZZE'DEKİ İŞGALİ BİTİRECEK KAPILAR ARALANDI

Anlaşmanın yürürlüğe girmesiyle birlikte Gazze'ye insani yardım tırlarının yeniden ulaşmasının önü açıldı. Bu gelişme, kıtlık ve zorlu şartlarla mücadele eden 1,8 milyon Filistinli için büyük bir umut kaynağı oldu.

Hamas Sözcüsü Tahir el-Nunu, Trump'ın çağrısını olumlu karşıladı: "Trump'ın İsrail'e bombardımanı derhal durdurması yönündeki çağrısı cesaret vericidir. Hamas, esir değişimi, savaşın sona ermesi ve İsrail güçlerinin Gazze'den çekilmesinin sağlanması için hemen müzakerelere başlamaya hazırdır."

Hamas, uzun süredir masada olan 21 maddelik taslak metindeki "silahsızlanma" ve Gazze'nin "uluslararası bir komisyon tarafından yönetilmesi" maddelerini kesinlikle reddetmişti. Bu maddeleri "teslimiyet ilanı" ve "işgalin başka bir biçimi" olarak tanımlamışlardı. Daha sonra Hamas, İsrail güçlerinin Gazze'den tamamen çekilmesi koşuluyla rehineleri serbest bırakmayı garanti etti. Silahlarını yalnızca bağımsız Filistin Devleti'ne teslim edeceklerini beyan ettiler. Ayrıca, Gazze'nin yönetimini tamamı Filistinlilerden oluşan bir heyetin üstlenmesi gerektiğini duyurdular.

Ateşkes süreci, İsrail'in bölgedeki yayılmacı hedeflerine tam bir son vermese de, zor durumdaki Filistinli nüfusun sıcak yemek, yeterli ilaç ve daha iyi barınma imkânlarına ulaşma umudunu önemli ölçüde artırdı. Türkiye, Katar ve Mısır, bu karmaşık müzakere sürecinin her aşamasında aktif rol oynadılar.

ANALİZ: HAMAS KENDİNİ VE TRUMP'I KURTARDI, İSRAİL'İ MASANIN KARŞISINA ATTI

Sahadaki diplomatik gelişmeleri yorumlayan TRHaber Genel Yayın Yönetmeni İbrahim Karagül, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile ABD Başkanı Donald Trump arasında 3 Ekim'de gerçekleşen telefon görüşmesine dikkat çekti.

Karagül, Türkiye'nin müdahil olduğu süreçte Hamas'ın verdiği sürpriz cevabın inisiyatifi ele geçirdiğini belirtti ve ateşkes sürecini şu şekilde yorumladı:

1. Netanyahu-Trump Planı ilk açıklandığında, soykırımın ardından Gazze'yi tamamen yok edecek gibi görünüyordu. Hamas'ın tasfiye edilmesi, Gazze'nin boşaltılarak İsrail'e devredilmesi hedefleniyordu.
2. Gelişmeler, başlangıçta her şeyin İsrail'in lehine büyük bir planın parçası olarak ilerlediği izlenimini yarattı.
3. Ancak Hamas'ın bilgece cevabı ve ince siyaseti rüzgarı bir anda değiştirdi. Hamas, silahlarını Filistin'i yönetecek Filistinli bir güce devredeceğini, esirleri bırakacağını ve işgali bitirmek için Trump ile her konuda müzakere edebileceğini açıkladı.
4. Bu hamle, Hamas'ın kendini ve Trump'ı kurtararak, İsrail'i bir anda masanın karşı tarafına itti. Trump, Hamas'ın açıklamasına İsrail'in yönlendirmesini beklemeden hızlı bir cevap verdi ve İsrail'e "saldırıları durdur" talimatını içeren bir video yayımladı.
5. Olay, büyük bir diplomatik başarıyla Trump-Hamas pazarlığına dönüştü. İsrail memnun olmasa da, "ABD ile anlaştığımız gibi devam edeceğiz" açıklamasını yaptı. İsrail medyası ise "Trump bizi sattı" başlıkları attı.
6. Erdoğan ile Trump arasındaki görüşmenin detayları bilinmemekle birlikte, Karagül, Erdoğan'ın Trump'ı İsrail'in manipülasyonlarından kurtaracak önerilerde bulunduğunun açık olduğunu düşünüyor.
7. "Sen işgali bitir, biz de senin elini güçlendirelim" türü bir yaklaşım ortaya çıkmış olabilir. Meselenin İsrail'in anlattığı gibi olmadığına dair bir perspektif açıldı, bir yol haritası önerildi. Gelişmeler büyük ölçüde değişti.
8. Hamas'ın ABD'ye verdiği cevap, büyük bir diplomasi dilinin göstergesidir. Bu metni yazanların birkaç aşama sonrasını da düşündükleri açık. Burada Türkiye'nin dili ve bakış açısının etkili olduğu görülüyor.
9. Şu anki durumda, Gazze Filosu'nun esir alınan yolcuları bugün bırakılacak, İsrail saldırıları durdurulacak ve yardımlar ulaştırılacak.
10. Ardından, İsrail'in Trump'ı ve bölge ülkelerini oyuna getirme çabaları yeniden başlayacak. İsrail, şartları kendi lehine çevirmek için büyük sabotajlar yapacaktır.
11. Netanyahu, bir katil ve soykırımcı olarak siyasi olarak bitti. İsrail, tüm dünyadan tecrit edildi. Soykırım etiketini üzerinden atması artık neredeyse imkânsızdır.
12. Orta Doğu diplomasisinin en derin ve karanlık koridorlarının yaşandığı yerdir burası. Bu coğrafyada 24 saat çok uzun bir zamandır. Akşam kurulan bir oyunun sabaha sıfırlandığı bir yerdir.
13. Her şey anlık ve günlük değişir. Ancak şu an olağanüstü bir diplomasi oyunu oynanıyor, büyük pazarlıklar yapılıyor. Türkiye, tüm müzakerelerin tam merkezindeki güçtür.
14. Sabırla beklemek gerekiyor. Ölümler bitsin, sonrası gelecektir. Dün akşam Hamas 'terörist' yaftasından kurtuldu. İsrail'in angajmanını zayıflattı ve doğrudan masada yerini aldı.
15. Karagül, Trump'ın bölgeyle ilgili her konuyu Erdoğan ile müzakere ettiğine inanıyor. Bölgenin ana gücünün Türkiye olduğunu biliyor, Türkiye ile çözdüğü her konunun uzun soluklu olacağını düşünüyor. Ona göre, tüm bu bölge, ABD ve Türkiye arasında konuşulur. Bu bakış açısıyla okunduğunda her şey yerine oturuyor.
16. "Patron Devletler" ve "Güçlü Liderler" dönemindeyiz. Trump'ın tüm kişisel çabası da "Güçlü Lider" imajını pekiştirmeye yöneliktir. Buradan bakınca taşlar daha net yerine oturuyor.